Η ταυτότητα της λίμνης

Ονόματα:	Βιστωνίδα, Βιστονίς, Μπουρού
Ηλικία :	50.000.000 έτη

Γεωγραφικό Πλάτος:	41^ο 00’N	Γεωγραφικό Μήκος:	25o 00’E
Έκταση:	47 Km²	Υψόμετρο:	2 μέτρα
Λεκάνη απορροής:	Km²	Υψηλότερο σημείο:	1827 μέτρα
Μέγιστο Βάθος:	3,5 μέτρα	Μέσο Βάθος:	2,5 μέτρα
Ανάπτυγμα ακτών:	32 Km
Μεγαλύτερο Μήκος:	11 Km	Μεγαλύτερο Πλάτος:	8 Km
Όγκος Νερού:	100 εκατ. m³	Ανανέωση νερών:	μήνες

Απόσταση από Θεσσαλονίκη

252 χιλιόμετρα

Νομαρχία:	Ξάνθης	Τηλ&Fax:	25410 22661 & 24401
e-mail:	naxanthi@otenet.gr	http://	www.xanthi.gr

Δήμος:	Αβδήρων	Τηλ&Fax:	25410 51207 & 52095
e-mail:	info@avdera.gr	http://	www.avdera.gr

ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡ/ΣΗΣ Λ. ΒΙΣΤΩΝΙΔΑΣ		Τηλ:	25410 96646
Διεύθυνση:	Πόρτο Λάγος, 67063, Ξάνθη	Fax:	25410 96646
e-mail:	vistonis@xan.forthnet.gr	http://

Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου – Βιστωνίδας – Ισμαρίδας
Διεύθυνση:	Γ. Κακουλίδου 1, 69100 Κομοτηνή, Υπόψη κου Σ. Γκούλφα

Βιστωνίδα

Όποιος επιλέξει να κάνει τη διαδρομή από την Ξάνθη στην Κομοτηνή από την παλαιά οδική αρτηρία, θα έχει την τύχη να διασχίσει με το αυτοκίνητό έναν από τους πιο ωραίους υγροτόπους της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Αναμφίβολα το σήμα κατατεθέν της διαδρομής αποτελεί η Μονή και το εκκλησάκι του Αϊ Νικόλα, χτισμένο σε ένα μικρό νησάκι μέσα στη λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγο, (το λιμάνι της λίμνης), το οποίο ενώνεται με την ξηρά με μια ξύλινη γέφυρα. Η λιμνοθάλασσα συνδέεται με τη θάλασσα με φυσικό δίαυλο πλάτους 60 και μήκους 500 περίπου μέτρων αλλά και με τη ρηχή τριγωνική λίμνη Βιστωνίδα ή Μπουρού η οποία εκτείνεται από την άλλη πλευρά του δρόμου, μέσω τριών στομίων εκ των οποίων το καθένα είναι πλάτους 5-10 μέτρων περίπου. Η Βιστωνίδα χαρακτηρίζεται από το σπάνιο για τα Ελληνικά δεδομένα φαινόμενο του να διαθέτει γλυκά νερά στο βόρειο τμήμα της - το οποίο δέχεται τις εισροές όλων των ορεινών χειμάρρων της περιοχής και των τριών ποταμών Κόσυνθου (Ξανθιώτη), Κομψάτου (Κουρού ή Πολύανθου) και Τραύου (Ασπροπόταμου) - και υφάλμυρα νερά στο νότιο τμήμα της το οποίο επικοινωνεί με τη θάλασσα.

Έχει έκταση γύρω στα 45 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι σχετικά ρηχή. Τα μέσα επικρατέστερα βάθη είναι 2 έως 2,5 μέτρα. Ο βυθός της λίμνης αποτελείται από λεπτόκοκκο ιλύ, που προέρχεται από τις φερτές ύλες των τριών εισρεόντων ποταμών, οι οποίοι με τη φυσική ροή τους ρυπαίνουν και επιχωματώνουν τη λίμνη, μεταφέροντας διάφορες ύλες.

Έχει υπολογισθεί πως μόνο ο Κόσυνθος μεταφέρει 230.000 στερεά υπολείμματα (φερτές ύλες) κάθε χρόνο μέσα στη λίμνη. Μόνο αυτό το νούμερο είναι αρκετό για να καταλάβει κανείς το μέγεθος του προβλήματος. Υπολογίζεται ότι σε 30 με 40 χρόνια από σήμερα η λίμνη δεν θα υπάρχει πλέον(;).

Μυθολογία: Κατά την αρχαιότητα γύρω από τη λίμνη κατοικούσαν οι Βίστωνες, ένας από τους λαούς που σχημάτιζαν το έθνος των Θρακών. Ο Ηρακλής πήρε εντολή από το βασιλιά του Άργους Ευρυσθέα, να του φέρει ζωντανά τα φοβερά άλογα του βασιλιά των Βιστώνων Διομήδη, άγριες φοράδες που τρέφονταν με ανθρώπινες σάρκες και από τα ρουθούνια τους πετούσαν φωτιές. Τα άλογα αυτά έγιναν τόσο άγρια επειδή έπιναν νερό από τον ποταμό Κοσσινίτη (σημερινό Κόσινθο), που χύνεται στη Βιστωνίδα, γιατί τα νερά του είχαν την ιδιότητα να εξαγριώνουν τα ζώα. Ο Ηρακλής έφτασε στο Πόρτο Λάγος με πλοίο και άρπαξε τα άλογα από τους στάβλους του Διομήδη και έφτασε στην παραλία. Πριν μπουν στο πλοίο για την επιστροφή ο Ηρακλής και οι παρέα του, τους μυρίστηκαν οι Βίστωνες και ακολούθησε μάχη. Ο Ηρακλής σκότωσε τον Διομήδη και έτρεψε σε φυγή το στρατό του. Τα σαρκοφάγα άλογα πρόλαβαν και κατασπάραξαν τον φίλο του Άβδηρο, στην μνήμη του οποίου χτίστηκε αργότερα πόλη Άβδηρα.

Ιστορία: Στην περιοχή οι δύο πόλεις που δημιουργήθηκαν κατά την αρχαιότητα, τα Άβδηρα και η Δίκαια, έγιναν γνωστές ως οι πατρίδες μεγάλων φυσιογνωμιών όπως ο Δημόκριτος, ο Λεύκιππος, ο Πρωταγόρας, ο Βίων κ.α. Οι κάτοικοι λένε ότι στο βυθό της Βιστωνίδας υπάρχου ερείπια αρχαίας πόλης. Τελευταίοι εγκαταστάθηκαν οι Τούρκοι το 14ο αιώνα και έμειναν μέχρι το 1920. Το όνομα «Μπουρού» χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα από τους ντόπιους και συνδέεται με το φρούριο Μπουρού, που υπήρχε στις Βόρειες όχθες της. Στις νεότερες εποχές το Πόρτο Λάγος ήταν λιμάνι που παρουσίαζε αξιόλογη κίνηση μέχρι και τον προηγούμενο αιώνα. Ως πόλη ήταν μεγαλύτερη από την Καβάλα και υπήρχαν πρακτορεία όλων των Ελληνικών και Ευρωπαϊκών ναυτιλιακών εταιρειών καθώς και προξενεία της Γαλλίας και Αυστροουγγαρίας.

Οικολογία: Η περιοχή έχει ενταχθεί στις προστατευόμενες από τη συνθήκη Ramsar (τα όρια δεν έχουν επακριβώς καθοριστεί), Περιοχή Ειδικής Προστασίας (10.000 εκτάρια) και Ειδικά Προστατευόμενη Μεσογειακή Περιοχή. Το κυνήγι απαγορεύεται μερικώς (6.600 εκτάρια) ενώ προστατεύεται η αποικία των ερωδιών στο Πόρτο Λάγος. Η δόμηση και η εμπορική αλιεία ελέγχονται με ειδικά μέτρα.

Η βλάστηση

Στα παράλια του Πόρτο - Λάγος, η βλάστηση που επικρατεί σχηματίζεται από διάφορα αμμόφιλα είδη όπως θαλάσσιος κρίνος.

Μπροστά ακριβώς στο λιμάνι του Πόρτο - Λάγος, υπάρχει άλσος με παραθαλάσσια πεύκα, προερχόμενα από αναδάσωση.

Στα αλμυρά τέλματα φυτρώνουν τα Αρμυρίκια.

Στη Βιστωνίδα η επιπλέουσα βλάστηση ανήκει στα γένη Trapa, Lemna, Myriophyllum και Potamogeton.

Άλλα φυτά που υπάρχουν στη γύρω περιοχή είναι Ασημόλευκες, Καβάκια, Ιτιές, Φτελιές Σκλήθρα, Πλάτανους, ακόμη συναντάμε την Αγράμπελη, τον Λυκίσκο, την Αγριοσταφυλίτσα, το Αγριόκλημα κ.α.

Στα μικρά νησιά που βρίσκονται μέσα στη Βιστωνίδα και στα παρόχθια οικοσυστήματα, υπάρχουν εκτεταμένοι καλαμιώνες που αποτελούνται από καλάμια, Σάζια και Αγριοκάλαμα.

Η πανίδα

Ψάρια: Ένα από τα δυνατά σημεία όμως της περιοχής αποτελεί η ιχθυοποικιλότητα. Στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης έχουν καταγραφεί 61 διαφορετικά είδη ψαριών. Η περιοχή κατατάσσεται μεταξύ των πρώτων λιμνών και λιμνοθαλασσών της χώρας σε ιχθυοπαραγωγή. Η ιχθυοπανίδα της Βιστωνίδας αποτελείται από τα είδη: Φρίσσα, Λιπαριά, Χέλι, Βιριάνα, Γελάρτζα, Μικροσίρκο, Τυλινάρι, Τσαϊλάκι, Μουρμουρίτσα, Τσιρόνι, Κοκκινόφτερα, Μαυρόψαρο, Μουστακάς, Πετρόψαρο, Φιδόψαρο, Κουνουπόψαρο, Αγκαθόψαρο, Ποντογωβιός και Μουρούνα.

Τα τελευταία χρόνια ο συνεταιρισμός των ψαράδων που εκμεταλλεύεται την ιχθυοπαραγωγή της λίμνης αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα. Τα ψάρια μειώνονται συνέχεια και αρρωσταίνουν. Κύριος λόγος είναι η ρύπανση της λίμνης, φυσικός αποδέκτης τριών ποταμών που μεταφέρουν εκτός από στερεά υπολείμματα, τα λήμματα από την πόλη της Ξάνθης και των γύρω καλλιεργημένων εκτάσεων.

Αμφίβια: Τα αμφίβια που υπάρχουν στην περιοχή της Βιστωνίδας είναι ο Τρίτωνας, η Βομβίνη, ο Φρύνος, ο Πρασινόφρυνος, ο Δενδροβάτραχος, και οι βάτραχοι (Rana dalmatina και Rana ridibunda).

Ερπετά: Στα νερά των υγροτόπων της περιοχής υπάρχουν καλοί πληθυσμοί από Νεροχελώνες και από Νερόφιδα. Στα γύρω μέρη ζουν πολλές Χερσοχελώνες.

Άλλα είδη ερπετών: Οχιές, Σπιτόφιδα, Λαφιάτες, Σαΐτες, Κοιλοπέλτες και διάφορες σαύρες όπως η Πρασινόσαυρα και η Τρανόσαυρα.

Θηλαστικά: Τα δάση που υπάρχουν στα Δέλτα των ποταμών Κομψάτου και Κόσυνθου χρησιμοποιούνται σαν καταφύγια για τη βίδρα (Lutra lutra), τον Αγριόγατο, τον Ασβό, την Αλεπού, το Τσακάλι, την Στοϊκτίδα, τον Δασομυωξό κ.α.

Σε μικρούς πληθυσμούς υπάρχουν επίσης στην περιοχή, το Ζαρκάδι, ο Λύκος, το Αγριογούρουνο, οι Λαγοί κ.α.

Στις ελώδεις εκτάσεις της περιοχής βόσκει μια αγέλη από Βουβάλια. Είναι ότι έχει απομείνει από τα πλήθη των Βουβαλιών που υπήρχαν άλλοτε στη Θράκη και χρησιμοποιούνταν σαν ζώα έλξης και στο όργωμα των χωραφιών.

Ορνιθοπανίδα: Η πλούσια παρόχθια βλάστηση αποτελεί σημαντικό καταφύγιο για τα μικρόπουλα και τα παρυδάτια. Οι λιμνοθάλασσες της περιοχής αποτελούν μοναδικό χώρο σε όλη την Ελλάδα για την ποικιλία και την συνεχή έκτασή τους από το Δέλτα του Νέστου μέχρι το Δέλτα του Έβρου. Το Λάγος αποτελεί ένα άριστο καταφύγιο για πολλά είδη πουλιών. Σ’ αυτό συντελεί η μορφολογία της περιοχής. Αβαθή νερά, απομονωμένες νησίδες με πλούσια βλάστηση, πλημμυρισμένες εκτάσεις την Άνοιξη, αναχώματα από άμμο κ.λπ. Έχουν καταγραφεί 264 διαφορετικά είδη πουλιών.

Βέβαια, ακόμη σήμερα στις όχθες της λίμνης συναντάει κανείς πολλά είδη πτηνών, από την καρακάξα, είδος γνωστό σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, μέχρι την αγκαθοκαλημάνα, ένα πουλί στο μέγεθος περίπου του περιστεριού. Είναι είδος ιδιαίτερα σπάνιο στην υπόλοιπη Ευρώπη, και εδώ φωλιάζουν λίγα ζευγάρια, τα οποία όμως χρόνο με το χρόνο λιγοστεύουν επικίνδυνα. Οι αγκαθοκαλημάνες, είναι πουλιά ιδιαίτερα έξυπνα, όταν έχουν μικρά γίνονται άγρυπνοι φύλακες. Μόλις αντιληφθούν κάποιο κίνδυνο ειδοποιούν αμέσως τα μικρά τους με φωνές και αυτά βοηθούμενα από το χρώμα τους κρύβονται στα χόρτα και την άμμο και δεν φεύγουν από εκεί, ακόμη και αν τα πλησιάσει κανείς πολύ κοντά. Πολλές φορές είναι αδύνατο να καταλάβεις και να ξεχωρίσεις την φωλιά που φτιάχνουν τα πουλιά στην φύση. Η βλάστηση, τα βότσαλα και το ίδιο το χρώμα των αυγών αποτελούν ένα αρμονικό σύνολο που ελάχιστα ξεχωρίζει από το γύρω φυσικό περιβάλλον.

Η λίμνη Βιστωνίδα, το Πόρτο - Λάγος, ο ποταμός Κόσυνθος και ο ποταμός Κομψάτος είναι σημαντικοί βιότοποι για τα πουλιά. Στους καλαμιώνες φωλιάζουν σπάνια είδη, όπως ο Πορφυροτσικνιάς, ο Νυχτοκόρακας, ο Μικροτσικνιάς και ο Καλαμόκιρκος.

Στις αλυκές που βρίσκονται δυτικά του Πόρτο - Λάγος, φωλιάζουν η Αβοκέτα, ο Καλαμοκάνας, στολίζοντας τις πλημμυρισμένες περιοχές την άνοιξη με την παρουσία τους. Είδη σπάνια που χρόνο με το χρόνο οι αριθμοί τους μειώνονται σταθερά και που ένα από τα τελευταία τους καταφύγια σ’ ολόκληρη την Ευρώπη είναι η Βιστoνίδα

Επίσης παρατηρήθηκε τελευταία μεγάλος πληθυσμός από Μαυροκέφαλους γλάρους, να φωλιάζουν στην Αλυκή. Μια ποικιλία με φλύαρα ποταμογλάρονα (στέρνες) φωλιάζει σε ένα μικρό νησάκι μέσα στο Πόρτο Λάγος. Την εποχή της αναπαραγωγής, υπερασπίζονται μαχητικά τις φωλιές τους και κάθε απερίσκεπτος ερωδιός που θα περάσει πάνω από τις φωλιές τους θα αντιμετωπίσει επίθεση από δεκάδες αγριεμένα γλαρόνια.

Σε περιοχές με αλοφυτική βλάστηση, γύρω από τη λίμνη και σε όλες τις παράκτιες λιμνοθάλασσες, φωλιάζουν τα Νεροχελίδονα, ο Κοκκινοσκέλης, και η Πετροτριλίδα.

Στις αμμοθινές, δυτικά του Πόρτο - Λάγος φωλιάζουν ο Στρειδοφάγος, ο Θαλασσοσφυριχτής και στο Δέλτα των ποταμών Κομψάτου και Κόσυνθου, βρίσκει τροφή και ξεκούραση ο Ποταμοσφυριχτής.

Στις συλλεκτικές εγκαταστάσεις των ψαράδων υπάρχει μια μεγάλη ομάδα (πάνω από 120 φωλιές) από οχθοχελίδονα που βρήκαν καταφύγιο στις υπερυψωμένες όχθες του καναλιού και έχουν φωλιάσει ανοίγοντας τρύπες μέσα στην μαλακή άμμο μέχρι και 80 πόντους βάθος.

Στο πευκοδάσος του Πόρτο Λάγο μια σημαντική αποικία ερωδιών, σταχτοτσικνιάδες και οι κάτασπρες εγγρέτες (λευκοτσικνιάς), έχει φωλιάσει τα τελευταία χρόνια. Είναι αναμφισβήτητα από τα πρώτα πουλιά που θα παρατηρήσει κανείς στην λίμνη. Καχύποπτοι και επιφυλακτικοί όπως είναι από την φύση τους πολλές φορές τρομάζουν και ενοχλούνται με την παρουσία των ανθρώπων και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πέφτουν τα μικρά από τις φωλιές τους και να πεθαίνουν από πείνα. Επιδέξιοι «ψαράδες» καρφώνουν τα ψάρια με το σουβλερό τους ράμφος και τα καταπίνουν με σίγουρες κινήσεις.

Ο πελεκάνος, το μεγαλύτερο πουλί της Ευρώπης, με το τεράστιο σαν χωνί ράμφος και τις μακριές φτερούγες, σίγουρα είναι το πιο επιβλητικό πουλί της λιμνοθάλασσας. Οι πελεκάνοι χρειάζονται από ένα μέχρι ενάμιση κιλό ψάρια την ημέρα για να τραφούν και αυτό τους κάνει ανεπιθύμητους στους ψαράδες. Αν δεν τους κυνηγούσαν τόσο πολύ ίσως να έβρισκαν κάποιο καταφύγιο στη λίμνη για να φωλιάσουν. Η αποικία των πελεκάνων υπάρχει όλο το χρόνο, αλλά τον χειμώνα αυξάνει σε αριθμό. Υπάρχουν στην Βιστoνίδα και τα δύο είδη πελεκάνων. Η συνεχής ενόχληση από τους ψαράδες και τους κυνηγούς είναι ο κύριος λόγος που δεν φωλιάζουν στην περιοχή.

Από την Άνοιξη του 1983., στη Θράκη και ειδικά στην περιοχή του Πόρτο - Λάγος εμφανίστηκαν τα Φοινικόπτερα ή Φλαμίγκος (Phoenicopterus ruber). Τα φοινικόπτερα είναι πουλιά γεμάτα χάρη και φινέτσα, που δεν τα εκτιμούν ανάλογα και οι κυνηγοί. Το 1984, σ’ όλη την διάρκεια του χρόνου ο αριθμός τους δεν ξεπέρασε τα 16, ενώ αντίστοιχα το 1983 ήταν πάνω από 40. Σώθηκαν, τελικά, μόνο τόσα (;) ίσως από τα βόλια των κυνηγών; Τον επόμενο χρόνο ίσως να μην ξανάκαναν το λάθος να έρθουν στη λίμνη.

Οι χουλιαρομύτες (πλατελέες), μεγάλα εντυπωσιακά πουλιά του βάλτου που οι περισσότεροι τα συνδυάζουν με την Αφρική. Κάθε χρόνο ένας αριθμός απ’ αυτά παραμένει στην λίμνη και θα ’ταν ακόμα μεγαλύτερος αν δεν τα κυνηγούσαν για «χόμπι». Το ανάλαφρο πέταγμά τους και η λεπτοκαμωμένη τους σιλουέτα τα κάνουν να ξεχωρίζουν από όλα τα άλλα είδη πουλιών. Μαζί δε με τις χαλκόκοτες, που το ράμφος τους μοιάζει με δρεπάνι, είναι από τα σπάνια πουλιά που συναντάει κανείς στους Ελληνικούς υγροβιότοπους.

Οι κορμοράνοι και οι θαλασσοκόρακες τον χειμώνα υπάρχουν σε μεγάλους αριθμούς και μετακινούνται με εντυπωσιακούς σχηματισμούς. Οι πλατελέες, πουλιά ευαίσθητα στην ανθρώπινη παρουσία και ενόχληση, έτοιμα να πετάξουν και στην παραμικρή ύποπτη κίνηση. Αναμφισβήτητα στολίδι της Βιστoνίδας αν και σε μικρό αριθμό.

Οι κύκνοι δύο είδη κύκνων (βουβόκυκνοι και αγριόκυκνοι) και οι χήνες, - άλλοτε άφθονα στην λίμνη-, τώρα όλο και πιο αραιά εμφανίζονται, και μόνο όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν, βαρυχειμωνιά στην Ευρώπη όπως φέτος, έρχονται να βρουν καταφύγιο σε πιο ζεστά μέρη.

Στη Βιστωνίδα το χειμώνα κάνουν την εμφάνισή τους τα Κεφαλούδια, οι Κυνηγόπαπιες, τα Σφυριχτάρια, η Μαυροκέφαλη πάπια, η Χουλιαρόπαπια, η Βαρβάρα, η Πρασινοκέφαλη και το Κιρκίρι. Στα νερά της λίμνης τρέφονται επίσης και πολλές Φαλαρίδες.

Στις λιμνοθάλασσες του Πόρτο - Λάγος ξεχειμωνιάζουν το Κιρκίρι, η Πρασινοκέφαλη, η Χουλιαρόπαπια, η Ψαλίδα, ο Καπακλής, η Αβοκέτα, ο Κοκκινοσκέλης κ.α.

Μέσα στο πλήθος αυτό των πουλιών, τα αρπακτικά παίζουν ένα ιδιαίτερο ρόλο. Νυκτόβια και ημερόβια αρπακτικά μέσα από εξειδικευμένες τροφικές προτιμήσεις ελέγχουν τους αριθμούς και την υγεία των πουλιών και των μικρών θηλαστικών που ζουν στη λίμνη. Αξίζει να αναφέρει κανείς τον καλαμόκιρκο και τον βαλτόκιρκο, καθώς και τον θαλασσαετό, είδη άμεσα απειλούμενα με εξαφάνιση από όλη την Ευρώπη. Λίγα ζευγάρια υπάρχουν στην λίμνη και τη γύρω περιοχή. Στη βόρεια πλευρά της λίμνης Βιστωνίδας φωλιάζουν Μαυροπελαργοί, και μεγάλα σπάνια αρπακτικά, όπως ο Θαλασσαετός, ίσως ο Βασιλαετός, ο Κραγαετός, ο Σταυραετός, ο Χρυσαετός, ο Φιδαετός, ο Πετρίτης, ο Δενδρογέρακας και το Σαϊνι.

Οι κίνδυνοι

Μια μόνιμη απειλή για τα πουλιά είναι τα καλώδια της ΔΕΗ και του ΟΤΕ που υπάρχουν κατά μήκος του δρόμου Ξάνθης - Κομοτηνής και που περνούν δίπλα από τη λίμνη.

Αυτή η ποικιλία και η ιδιαιτερότητα της περιοχής έχει αναγνωρισθεί διεθνώς, και σήμερα συγκαταλέγεται η ευρύτερη περιοχή της λίμνης μαζί με άλλους δέκα υγροβιότοπους της Ελλάδας ανάμεσα στους 300 περίπου προστατευμένους υγροβιότοπους σ’ όλο τον κόσμο, που έχουν αναγνωρισθεί από τη διεθνή σύμβαση του RAMSAR, την οποία έχουν υπογράψει πάνω από 35 χώρες σ’ όλο τον κόσμο, μαζί και η Ελλάδα. Παρ’ όλη όμως τη διεθνή αναγνώριση συνεχίζει να είναι ακόμη και σήμερα ουσιαστικά ένας απροστάτευτος ευαίσθητος χώρος, όπου η παραμικρή διαταραχή είναι σε θέση να προξενήσει μεγάλες καταστροφές.

Παράλληλα με την ρύπανση της λίμνης η καταστροφή του σπάνιου αυτού βιότοπου γίνεται και με άλλους τρόπους. Το κάψιμο των καλαμιών και των θάμνων από τους ψαράδες και τους βοσκούς, έχει σαν συνέπεια την μείωση των χώρων αναπαραγωγής για χιλιάδες πουλιά. Τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα έχει και η βόσκηση των κοπαδιών στις όχθες της λίμνης για το φώλιασμα των πουλιών, όπως τα νεροχελίδονα και οι αγκαθοκαλημάνες.

Εκτός όμως από την ρύπανση, το κάψιμο των θαμνότοπων, και τις «σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους» καλλιέργειας της γης με λιπάσματα και φυτοφάρμακα, που έχουν διαταράξει σοβαρά την υγεία της λίμνης, υπάρχει και το κυνήγι, που τουλάχιστον αυτό «μπορεί να ελεγχθεί» (;).

Σε ένα τμήμα της λίμνης «απαγορεύεται», αλλά είναι τελείως ανεξέλεγκτο στο μεγαλύτερο μέρος της. Φυσικά τα πουλιά δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν που παραμονεύει ο κίνδυνος και έτσι πληρώνουν αυτά για το άγχος που έχει ο σύγχρονος άνθρωπος και το οποίο προσπαθεί να «αποβάλει» στην φύση, όπου ξυπνάνε (;) μέσα του πανάρχαια ένστικτα με «σύγχρονα μέσα».

Σήμερα, που σε όλη την Ευρώπη το κυνήγι με το όπλο παραγκωνίζεται από το «κυνήγι» στην φύση με την φωτογραφική μηχανή ή τα κιάλια, και που οι υγροβιότοποι αναγνωρίζονται σαν απαραίτητο στοιχείο στην καλή υγεία των οικοσυστημάτων, είναι απαράδεκτο στην Ελλάδα να αφήνονται οι υγροβιότοποι στην τύχη τους. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν στις Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία κ.λπ.) προσπαθούν να ξαναδημιουργήσουν τα έλη εκεί όπου τα αποξήραναν και να επαναφέρουν τον πελαργό, τα χελιδόνια και τα βατράχια, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα τους και το σοβαρό τους ρόλο στην φύση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο λευκός πελαργός έχει εξαφανισθεί από όλη σχεδόν την Δ. Ευρώπη, ενώ στην Βόρεια Ελλάδα φωλιάζει ακόμη σε ικανοποιητικούς αριθμούς (που μειώνονται όμως σταθερά) και αποτελεί σήμερα αντικείμενο παρατήρησης από φιλόζωους, οικολόγους, ορνιθολόγους και άλλους ειδικούς επιστήμονες από όλη την Ευρώπη, που έρχονται ειδικά γι’ αυτό το σκοπό στους υγροβιότοπους της Θράκης.

Σίγουρα η ανεργία και το χαμηλό εισόδημα των κατοίκων της περιοχής μπορούν να ξεπεραστούν χωρίς κατ’ ανάγκη να καταστραφεί η λίμνη. Για παράδειγμα ο οικοτουρισμός, η δημιουργία εθνικού πάρκου, η εφαρμογή σύγχρονων βιολογικών καλλιεργειών χωρίς χημικά λιπάσματα και φάρμακα γύρω από τη λίμνη θα είναι η μόνη σωστή λύση σχετικά με την βιομηχανική ανάπτυξη που σχεδιάζεται (δημιουργία εργοστασίου ζωοτροφών «ΔΗΜΗΤΡΑ») και που θα σημάνει το τέλος ενός από τους αξιολογότερους βιοτόπους της Ελλάδας.

Ευκολίες

Μπορείτε να διανυκτερεύσετε στο Ψαροχώρι του Πόρτο Λάγος, που έχει 500 κατοίκους και βρίσκεται 24 χλμ ΝΑ από την Ξάνθη. Είναι χτισμένο επάνω στη στενή χερσόνησο που χωρίζει τη Βιστωνίδα από τη θάλασσα.

Στο χωριό υπάρχου 45 κλίνες, σε ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Υπάρχει φρέσκο ψάρι και θρακιώτικη φιλοξενία, στις ταβέρνες και τα εστιατόρια του χωριού.

Εύκολα μπορεί να επισκεφτεί κανείς το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται λίγο έξω από το Πόρτο-Λάγος και είναι χτισμένο πάνω σε ξέρα, μέσα στη λίμνη.

Το Μοναστήρι είναι μετόχι της μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους. Διαθέτει μικρό ξενώνα. Αν περνάτε από την περιοχή αξίζει πραγματικά να σταματήσετε για να απολαύσετε το μαγευτικό τοπίο και τα πλήθη των πουλιών.

Ερείπια της Αναστασιούπολης υπάρχουν στα βορειοδυτικά της λίμνης.

Στο Πόρτο-Λάγος υπάρχει επίσης μικρό Μουσείο, με ευρήματα από τα Άβδηρα και τη Βιστονίδα.

Υγρότοπος Λίμνης Ισμαρίδας

Η περιοχή αποτελείται από μια σειρά παράκτιων λιμνών οι οποίες σε συνδυασμό με τις εκβολές των ποταμών της ευρύτερης περιοχής σχηματίζουν ένα ενιαίο υγροτοπικό σύστημα. Η λίμνη Ισμαρίδα (ή αλλιώς Μητρικού) είναι η μοναδική σε ολόκληρη τη Θράκη η οποία έχει εξ' ολοκλήρου μονίμως γλυκό νερό, καθώς η γειτονική Βιστονίδα έχει γλυκά νερά μόνο στο βόρειο τμήμα της και υφάλμυρα στο νότιο. Η έκταση της Ισμαρίδας είναι 3.400 στρέμματα και απέχει 4-5 χιλιόμετρα από το Θρακικό Πέλαγος. Στη λίμνη εκβάλει ο ποταμός Βοζβόης ο οποίος κατέρχεται από τους λόφους βόρεια της Κομοτηνής. Στο σημείο εκβολής του σχηματίζει μικρό δελταϊκό σύστημα. Παλαιότερα ο ποταμός συνέχιζε την πορεία του μέχρι το Θρακικό Πέλαγος αλλά σήμερα στο σημείο εκροής του βρίσκεται μόνιμα σχεδόν ένα φράγμα η λειτουργία του οποίου ελέγχεται από τον ολιγομελή συνεταιρισμό ψαράδων της Μαρώνειας. Ένας δεύτερος και μεγαλύτερος από τον Βοζβόη ποταμός, ο Λίσσος (Φιλιούρης), τροφοδοτεί με νερά τη λίμνη κυλώντας ανατολικά της και εκβάλλοντας στο Θρακικό Πέλαγος.

Στα δυτικά της Ισμαρίδας και πολύ κοντά στη θάλασσα - επικοινωνώντας με αυτή - βρίσκονται οι λιμνοθάλασσες της Ροδόπης, οι οποίες από τα ανατολικά προς τα δυτικά είναι οι Έλος, Πτελέα, Αλυκή (Μέση), Αρωγή (Καρατζά) και Ξηρολίμνη (Φαναρίου). Όλες έχουν αλμυρό νερό και συνολικά η έκτασή τους είναι 14 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Η Ισμαρίδα είναι ρηχή λίμνη με μέγιστο βάθος 1,5 μέτρο και μέσο βάθος 1 μέτρο, ενώ ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της βλάστησής της είναι οι πυκνοί καλαμώνες της. Από άποψη πανίδας, τα πουλιά είναι εκείνα που συμβάλουν στο μεγάλο βαθμό διεθνούς σπουδαιότητας του συγκεκριμένου υγροτοπικού συστήματος. Μόνο στην Ισμαρίδα έχουν καταγραφεί περίπου 200 διαφορετικά είδη πουλιών πολλά από τα οποία δεν απαντώνται ούτε σε γειτονικά οικοσυστήματα, λόγω του ότι μόνο η Ισμαρίδα διαθέτει τους απαραίτητους για την αναπαραγωγή πυκνούς καλαμώνες. Οι λιμνοθάλασσες του υγροτόπου προσφέρουν μεγάλη ποικιλία βυθού αλλά και καταφυγίων για τα πουλιά με αποτέλεσμα η περιοχή να αποτελεί και βασικό τόπο διαχείμασης σπανίων πουλιών όπως για παράδειγμα ο αργυροπελεκάνος. Η περιοχή αποτελεί και το βασικό σημείο συγκέντρωσης των φοινικόπτερων στην Ελλάδα, ενώ ο συνολικός αριθμός πτηνών όλων των ειδών που έχει καταμετρηθεί κατά μέσο όρο φτάνει τα 10.000.

Οι κίνδυνοι που έχουν επισημανθεί και αντιμετωπίζονται στο συγκεκριμένο υγρότοπο είναι η ανεξέλεγκτη άντληση νερού για άρδευση και η ρύπανση από γεωργικά απόβλητα που μεταφέρουν οι ποταμοί στη Λίμνη. Ο υγρότοπος αυτός, από τους σημαντικότερους στην Ελλάδα, διαφυλάσσεται με ιδιαίτερη προσοχή μια και αποτελεί την περιοχή εξάπλωσης και αναπαραγωγής του συνολικού Ελληνικού αλλά και Ευρωπαϊκού πληθυσμού συγκεκριμένων σπάνιων ειδών πουλιών.