Η ταυτότητα της λίμνης

Ονόματα:	Βόλβη, Μεσικίτου, Μπεσικίων
Ηλικία :

Γεωγραφικό Πλάτος:	40°41'N	Γεωγραφικό Μήκος:	023°20'E
Έκταση:	70,35 Km²	Υψόμετρο:	37 μέτρα
Λεκάνη απορροής:	782,5 Km²	Υψηλότερο σημείο:	1163 μέτρα
Μέγιστο Βάθος:	24 μέτρα	Μέσο Βάθος:	14 μέτρα
Ανάπτυγμα ακτών:	54 Km
Μεγαλύτερο Μήκος:	24 Km	Μεγαλύτερο Πλάτος:	5 Km
Όγκος Νερού:	980 εκατ. m³	Ανανέωση νερών:	μήνες

Απόσταση από Θεσσαλονίκη

55 χιλιόμετρα

Νομαρχία:	Θεσσαλονίκης	Τηλ&Fax:	2310 428536 & 428329
e-mail:		http://	www.nath.gr

Δήμος:	Απολλωνίας	Τηλ&Fax:	23930 41207 & 41114
e-mail:	dimapol@otenet.gr	http://

Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κορώνειας-Βόλβης

Τηλ:

23930 41004, 41309, 41310

Διεύθυνση:

Απολλωνία, Τ.Κ. 57014

Fax:

23930 41800, 41050

Υπεύθυνοι:

Μπλιώνης Γεώργιος

Σαφέτη Αντιγόνη

http://

Υγρότοπος Λιμνών Βόλβη και Κορώνεια

Οι λίμνες Κορώνεια και Βόλβη καταλαμβάνουν τα πιο βαθιά σημεία στη λεκάνη της Μυγδονίας. Η περιοχή των λιμνών προσδιορίζεται από την πόλη του Λαγκαδά στο δυτικό άκρο και τα στενά της Ρεντίνας, γνωστά και ως Μακεδονικά Τέμπη, στο ανατολικό άκρο. Στο μέσο αυτής της περιοχής βρίσκονται οι δύο λίμνες και γύρω τους οι ορεινοί όγκοι της Βόλβης, του Βερτίσκου, των Κερδυλλίων, του Χορτιάτη, του Χολομώντα και του Στρατωνικού. Ανάμεσα στις δύο λίμνες υπάρχει ένα στενό κομμάτι γης το οποίο συνεχώς μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου. Οι λίμνες συνδέονται μεταξύ τους με μια τάφρο, ενώ η Βόλβη συνδέεται με το Στρυμονικό κόλπο (ή τον κόλπο του Ορφανού) μέσω του Ρήχιου ποταμού. Είναι προφανές ότι εκατομμύρια χρόνια πριν ολόκληρη η λεκάνη καλυπτόταν από το νερό μιας λίμνης, απομεινάρια της οποίας είναι οι δύο αυτές λίμνες. Σήμερα η φυσιογνωμία τους είναι διαφορετική: αβαθής, εύτροφη και με λίγο οξυγόνο το καλοκαίρι η Κορώνεια, βαθύτερη μεσοεύτροφη και με περισσότερο οξυγόνο το καλοκαίρι η Βόλβη.

Η Βόλβη είναι η 2^η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας με συνολική έκταση περίπου 68 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 20 μέτρα. Η Κορώνεια στη δεκαετία του 50 ήταν μια από τις πιο παραγωγικές λίμνες της χώρας σε ότι αφορά τα αλιεύματα. Έκτοτε συνεχώς συρρικνώνεται. Από 46.000 στρέμματα (4^η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας) και μέσο βάθος 5 μέτρα στη δεκαετία του 70, σήμερα έχει φτάσει τα 10.000 στρέμματα και μέσο βάθος 0,6 μέτρα. Το καλοκαίρι του 2002 η λίμνη εμφανίστηκε σχεδόν εντελώς αποξηραμένη.

Η εύφορη περιοχή των λιμνών, υπήρξε κίνητρο και παράγοντας ανάπτυξης οργανωμένης κοινωνικής ζωής από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους. Γύρω από τις λίμνες έχουν ανακαλυφθεί μια σειρά οικισμοί της Νεολιθικής Εποχής, της Εποχής του Χαλκού και του Σιδήρου. Στα ιστορικά χρόνια, η ανάπτυξη των οδών διακίνησης ανθρώπων και αγαθών, οι οποίες περνούσαν από την περιοχή ενώνοντας μέσω των στενών της Ρεντίνας τη Θεσσαλονίκη με την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, οδήγησαν στην ανάπτυξη σημαντικών οικισμών, όπως η Απολλωνία. Η Ρωμαϊκή Εγνατία οδός ακολουθούσε περίπου τη χάραξη της σημερινής εθνικής οδού και μία από τις στάσεις της σώζεται ακόμα στη Ν. Απολλωνία. Η Απολλωνία ήταν σπουδαίο εμπορικό κέντρο της αρχαιότητας και υποχρεωτικός σταθμός για τους ταξιδιώτες και τα καραβάνια. Εκεί σταμάτησε και δίδαξε ο Απόστολος Παύλος, το 50μ.Χ., προερχόμενος από τους Φιλίππους.

Στη Ρεντίνα, στις όχθες του Ρήχιου ποταμού ο Αριστοτέλης έκτισε τη φιλοσοφική του σχολή, ενώ στην περιοχή της Ρεντίνας επίσης φέρεται να έχει σκοτωθεί και ταφεί ο μεγάλος τραγικός Ευριπίδης. Στους Βυζαντινούς χρόνους άρχισε και η αξιοποίηση των ιαματικών πηγών της Απολλωνίας και του Λαγκαδά. Σήμερα στην περιοχή των λιμνών βρίσκονται τα χωριά Ρεντίνα, Μικρή και Μεγάλη Βόλβη, Σχολάρι, Νυμφόπετρα, Αγ. Βασίλειος και Λαγκαδάς.

Πλούσια είναι η χλωρίδα και πανίδα της περιοχής. Ο υγρότοπος των λιμνών αποτελείται κυρίως από πλευστόφυτα (πλέουν στην επιφάνεια του νερού), βενθόφυτα (ριζωμένα στον πυθμένα), καλάμια και βούρλα. Περιμετρικά των λιμνών αναπτύσσονται πλατάνια, ιτιές, λεύκες, σκλήθρα, και αναρριχώμενα φυτά. Δύο αξιόλογα δάση υπάρχουν στην περιοχή: το δάσος της Ρεντίνας (δεξιά και αριστερά από τον ποταμό Ρήχιο και το δάσος της Απολλωνίας δίπλα από τη λίμνη Βόλβη. Συνολικά από άποψη χλωρίδας στην ευρύτερη περιοχή έχουν καταγραφεί 336 είδη φυτών, ενώ 13 από αυτά θεωρούνται εξαιρετικά σπάνια. Μεταξύ των δύο λιμνών βρίσκονται δύο τεράστια υπεραιωνόβια πλατάνια τα οποία έχουν κηρυχθεί φυσικά μνημεία και φιλοξενούν πλήθος φωλιών από πουλιά της περιοχής.. Η περιοχή αποτελεί στάση στο μεταναστευτικό ταξίδι πολλών πουλιών αλλά και σημείο διαχείμασης και αναπαραγωγής για άλλα. Τα στενά της Ρεντίνας συγκεκριμένα, είναι σημαντικό πέρασμα για αρπακτικά όπως ο φιδαετός, ο χρυσαετός και ο σταυραετός.

Στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής των λιμνών συγκαταλέγονται 19 είδη αμφιβίων και ερπετών, 34 είδη θηλαστικών και περισσότερα από 200 είδη πουλιών. Οι λίμνες και ιδιαίτερα η Βόλβη, αποτελούσαν κάποτε πλούσιους ιχθυότοπους. Σήμερα, τα ψάρια έχουν εξαφανιστεί εντελώς από την Κορώνεια, ενώ η Βόλβη καταφέρνει να διατηρεί ικανοποιητικούς, αν και συνεχώς μειούμενους πληθυσμούς. Ανάμεσα στα 24 είδη ψαριών που έχουν καταγραφεί στη Βόλβη συμπεριλαμβάνονται η λιπαριά, η γελάρτζα και το λακόψαρο, είδη που δεν συναντώνται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Η ουσιαστική διακοπή της σύνδεσης της Βόλβης με το Στρυμονικό μέσω του Ρήχιου ποταμού έχει οδηγήσει στη σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνιση του πληθυσμού των χελιών που παλιότερα ήταν άφθονα.

Η περιοχή είναι κυρίως αγροτική, ενώ η αλιεία ασκείται σχεδόν ολόκληρο το χρόνο εκτός από μια μικρή περίοδο την άνοιξη. Ενδιαφέρον είναι επίσης το γεγονός ότι η περιοχή της Βόλβης είναι μια από τις λίγες περιοχές που έχουν μείνει στην Ελλάδα και στην οποία εκτρέφονται ακόμη βουβάλια.

Η μεγαλύτερη απειλή για το σημαντικό αυτό υγρότοπο των δύο μεγάλων λιμνών είναι η συνεχής μείωση της στάθμης τους, η οποία οφείλεται είτε στην παρατεταμένη ανομβρία, είτε στην ανεξέλεγκτη άντληση νερών από τις λίμνες για άρδευση της γύρω περιοχής.

Ο υγροβιότοπος των λιμνών προστατεύεται από μια σειρά διεθνείς συνθήκες και ρυθμιστικές πράξεις που προσδιορίζουν το καθεστώς ανάπτυξης και διαχείρισης της περιοχής:

- υγροβιότοπος των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης (Σύμβαση Ramsar, 1971)

- ειδικά προστατευόμενη περιοχή (SPA, οδηγία 79/409 ΕΕ)

- περιοχή κοινοτικού ενδιαφέροντος (οδηγία 92/43, Natura 2000)

- προστασία της Μεσογείου από τη ρύπανση (Σύμβαση Βαρκελώνης)

- διατήρηση της Ευρωπαϊκής άγριας ζωής και των φυσικών βιοτόπων (Σύμβαση της Βέρνης, 1983)

- διατήρηση μεταναστευτικών ειδών αγρίων ζώων (Σύμβαση της Βόννης)

Διήγηση περιηγητή

Δημητριάδης Βασίλειος

Άλλ’ εκτός αυτών έχει ο περιηγητής να κάμει συνεχίζων την εκ Τσαγιέζι νοτιοδυτικήν οδόν την δια Μπογαζίου Ρεντίνης (Μακεδονικά Τέμπη, ως ονόμασε αυτά ο χαρτογράφος Μ. Χρυσοχόος εν Επετερίδην «Παρνασίου» (Ηπειρώτικα Τέμπη είναι η πέραν του Αώου, μετά το Τεπελίνι, Κλεισούρα) εκ της ανατολικής όχθης της λίμνης της Βολβης (Μπεσικίων) επί της παλαιάς Εγνατίας οδού παρ’ ην τα ερείπια της Αρεθούσης (Αγία Μαρίνα) κατά μήκος της νότιας όχθης της λίμνης διαθεούσης, εκδρομήν εις Λαγκαδάν και εκείθεν δια της αμαξοστοιχίας εις Θεσσαλονίκην, ίνα ούτω λάβη εξ αυτοψίας ιδέαν σαφή της νότιας Μακεδονίας και της Χαλκηδικής. Η μέχρι Λαγκαδά εκδρομή είναι 50 χλμ . και παρέχει τω περιηγητή ποικίλας αφορμάς τέρψεως. Διότι προς τα νοτιοανατολικά έχει τα κατάφυτα Μαδεμοχώρια γνωστά εκ της Ελληνικής επαναστάσεως του 1821 προς τα δυτικά την επιμήκη λίμνη Βόλβην και πέραν αυτής το κατάφυτο όρος των Μπεσικίων (580μ). Η οδός διέρχεται ου μακράν των ερειπίων της αρχαίας Απολλωνίας «παρά το χωριό Παζαρούδα και ολίγων μετά το τούρκικο χωριό Χατζιλάρ» παύει η Εγνατία οδός , και άρχεται βατή στρεφόμενη προς τα βορειοδυτικά και διερχομένη επί γέφυρας του Ιρι Δερέ τον χυνόμενον εις την Βόλβη και δια διώρυγος συγκοινωνούντα και προς την λίμνη του Αγίου Βασιλείου, διέρχεται παρά το χωρίον Χεκίμ , Κλείταλη , και Σαράϊ , όπου διχάζεται και η μεν προς τα ΒΔ βαίνουσα παρά την ανατολική και βοριοδυτικήν όχθην της λίμνης του Αγίου Βασιλείου άγει εις Λαγκαδάν, διερχομένη επί γέφυρας ποτάμιον τι, χυνόμενον εις την λίμνη και εκείθεν διερχομένη τον ποταμό Γκουβέζνας ένουται, κατά τα ερείπια της αρχαίας Λήτης, προς την εκ Θεσσαλονίκης εις Σέρρας άγουσαν. Η άλλη οδός εκ Σαράϊ λαμβάνει νοτιοδυτικήν διεύθυνσιν και διερχόμαμενη ποτάμιον διαθέει την νότια όχθη της λίμνης παρά το χωρίον Άγιον Βασίλειο (εξ ού και η λίμνη Βόλβη Αγίου Βασιλείου καλείται). Το χωρίον κατοικείται ύφ’ Ελλήνων. Εντεύθεν ήρεμα προς τα βοριοδυτικά στρεφομένη παρά την δυτικήν όχθην της λίμνης διέρχεται ποτάμιον , αφίνουσα δυτικά και ανατολικά διάφορα τσιφλίκια και το δάσος Ορμάν και άγει είτα προς τα βοριδυτικά καμπτόμενη και διερχομένη τον Γκιοβεζναν εις Λαγκαδάν(κατοικοι 3000) …

… Εκ Λαγκαδά , δύναται ο εκδρομεύς να εκδράμη μέχρι το χωρίον Σωχού διερχόμενος και δια του χωρίου Μπαλάφτσα. Κατά το χωριό Τσερνίκη η οδός διακλαδίζεται, ημείς όμως θα λάβωμεν την προς τα βοριοδυτικά επί δυτικά άγουσαν, ής το ανώτατον ύψος 70μ ήτις άγει εντός 6 ωρών εις Σωχόν, κώμην έχουσαν έξοχων κλίμα και τοποθεσίας θαυμάσιαν, επί του Βέρτισκου όρους (1059μ) όπερ άνωθεν του χωριού φέρει το όνομα Χαρβάτης. Εκ Σωχού οδός ορεινή δια της κορυφής του Βερτίσκου (Φλαμπούρι) άγει εις Νιγρίταν, περί ής είπομεν ανωτέρο, οπόθεν ο ταξιδιώτης δύναται να μεταβή είς Σέρρας.