Η ταυτότητα των λιμνών

Ονόματα:	Τριχωνίδα, Αγρινίου, Βλαχούρι
Ηλικία :
Γεωγραφικό Πλάτος:		38^ο 36΄N	Γεωγραφικό Μήκος:	21^ο 34΄E
Έκταση:		95,84 Km²	Υψόμετρο:	22 μέτρα
Λεκάνη απορροής:		215 Km²	Υψηλότερο σημείο:	1922 μέτρα
Μέγιστο Βάθος:		58 μέτρα	Μέσο Βάθος:	μέτρα
Ανάπτυγμα ακτών:		51 Km
Μεγαλύτερο Μήκος:		20 Km	Μεγαλύτερο Πλάτος:	6,25 Km
Όγκος Νερού:		m³	Ανανέωση νερών:	μήνες

Ονόματα:	Λυσιμαχεία, Λυσιμαχία, (Κυνώνη, Υρία)
Ηλικία :
Γεωγραφικό Πλάτος:		38^ο 36΄Ν	Γεωγραφικό Μήκος:	21^ο 22΄Ε
Έκταση:		13,09 Km²	Υψόμετρο:	20 μέτρα
Λεκάνη απορροής:		Km²	Υψηλότερο σημείο:	602 μέτρα
Μέγιστο Βάθος:		9 μέτρα	Μέσο Βάθος:	μέτρα
Ανάπτυγμα ακτών:		17 Km
Μεγαλύτερο Μήκος:		6,25 Km	Μεγαλύτερο Πλάτος:	2,85 Km
Όγκος Νερού:		m³	Ανανέωση νερών:	μήνες

Απόσταση από Θεσσαλονίκη

467 χιλιόμετρα

Νομαρχία:	Αιτωλοακαρνανίας	Τηλ&Fax:	26310 59203-5&25614
e-mail:	nomait1@otenet.gr	http://	www.aitoloakarnania.gr

Δήμος:

Θέρμου

Τηλ&Fax:

26440 22386 & 23179

ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ		Τηλ:	2641051203,2103602384
Διεύθυνση:	Παναιτώλιο Τ.Κ 300 03 Καλλιδρομίου 4, 11472 Αθήνα	Fax:	2103615633

Κ.Π.Ε. Θέρμου (Μέγα Δένδρο) users.otenet.gr/~kpe-ther

Τηλ:

26440 24032, 24032

Οι λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία

Κωνσταντινίδου Λεμονιά

Ο Νομός Αιτωλοακαρνανίας είναι στην πλεονεκτική θέση να διαθέτει ποικιλία λιμνών. Αυτές ανάλογα με την προέλευσή τους διακρίνονται σε φυσικές, σε τεχνητές και σε λιμνοθάλασσες.

Τα "Κύκνεια Τέμπη" των αρχαίων

Εκατομμύρια χρόνια πριν η λεκάνη που σχηματίζουν τα βουνά Αράκυνθος και Παναιτωλικό ήταν μια τεράστια λίμνη στην οποία χύνονταν ο ποταμός Αχελώος. Η τεράστια αυτή ποσότητα ύδατος διέσχιζε το φαράγγι της Κλεισούρας, τα Κύκνεια Τέμπη, και χύνονταν στην λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού. Με την πάροδο των αιώνων και ύστερα από γεωλογικές ανακατατάξεις στην περιοχή, ο ποταμός άλλαξε πορεία με αποτέλεσμα το φαράγγι της Κλεισούρας να γίνει μια στεγνή κοίτη και τα απομεινάρια της τεράστιας λίμνης που υπήρχε στην περιοχή να σχηματίσουν της λίμνες Τριχωνίδα, Οζερός και Λυσιμαχεία.

Οι λίμνες Τριχωνίδα, ή Βλαχούρι και Λυσιμαχεία βρίσκονται στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας, κοντά στην πόλη του Αγρινίου, στη Δυτική Ελλάδα. Η Τριχωνίδα (ή Βλαχούρι) είναι η μεγαλύτερη λίμνη στην Ελλάδα (αν εξαιρέσουμε τη Μεγάλη Πρέσπα, της οποίας μόνο μικρό τμήμα ανήκει στην Ελλάδα). Από οικολογική άποψη είναι μία από τις πιο σημαντικές λίμνες της Δυτικής Ελλάδας.

Η Τριχωνίδα το οφείλει στην αρχαία πόλη Τριχώνιο που βρίσκεται δίπλα της και η Λυσιμαχεία στην αρχαιότητα ονομαζόταν Κυνώνη ή Υρία. Ακόμη τις αποδίδετε το όνομα «Η λίμνη του Απόκουρου» που στην πραγματικότητα δεν ήταν μια ακόμη λίμνη αλλά οι δύο "αδελφές" που ο ποιητής Κ. Παλαμάς περιγράφει, οι οποίες ενώνονταν περιστασιακά μετά από πλημμύρες.

H λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται σε κρυπτοβύθισμα, αφού το βαθύτερο τμήμα της λιμναίας λεκάνης της βρίσκεται κάτω από τη μέση στάθμη της επιφάνειας της θάλασσας. H περιοχή από την οποία συλλέγει τα νερά της έχει έκταση 215 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το εμβαδόν της είναι 96,9 Km2 , η περίμετρός της 51 km, το μέγιστο μήκος της 20 km, το μέγιστο πλάτος της 6,25 km και το μέγιστο βάθος της 58 m.

Στα δυτικά της Τριχωνίδας στο ίδιο γεωλογικό βύθισμα, και σε απόσταση 2.800 m βρίσκεται η Λυσιμαχεία, (Αγγελοκάστρου, Κονώπι ή Υδρία). Η λίμνη αυτή συνδέεται με την Τριχωνίδα και τον Αχελώο μέσω δύο τεχνητών τάφρων, που είναι γνωστές ως τάφρος Αλαμπέη και τάφρος Διμικός αντίστοιχα. Τα νερά της Τριχωνίδας μεταφέρονται για άρδευση στην πεδιάδα που εκτείνεται δυτικά τού Αράκυνθου.

Η λίμνη Λυσιμαχεία έχει εμβαδόν 13 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περίμετρο 17 km, μέγιστο μήκος 6,25 km, μέγιστο πλάτος 2,85 km και μέγιστο βάθος 9 m.

Και οι δύο λίμνες έχουν τεκτονική προέλευση και βρίσκονται κατά μήκος της τεκτονικής τάφρου του Αγρινίου. Έχουν θετικό ισοζύγιο νερού λόγω της υψηλής εισροής νερού από τα ρέματα και τα υπόγεια καρστικά ύδατα. Η Τριχωνίδα έχει σχετικά μικρή λεκάνη απορροής και για το λόγο αυτό διατηρεί σχετικά σταθερή τη στάθμη του νερού της. Η Λυσιμαχεία έχει σχετικά μεγάλη λεκάνη απορροής και δέχεται τα νερά από το ρέμα της Ερμίτσας, καθώς επίσης και από την Τριχωνίδα (που εισρέει μέσω της τάφρου του Αλάμπεη). Η Λυσιμαχεία παρουσιάζει έντονες εποχικές διακυμάνσεις της στάθμης του νερού, που οφείλονται στον υψηλό βαθμό εξάτμισης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και στην αποστράγγιση προς τον Αχελώο. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα η λίμνη συχνά υπερχειλίζει. Και οι δύο λίμνες είναι θερμές, μονομικτικές, με θερμοκρασία κυμαινόμενη από 15,5 έως 25,4 ο C, και ανήκουν στον ανθρακικό τύπο.

Τα οικοσυστήματα της Τριχωνίδας βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με τα γειτονικά οικοσυστήματα του Παναιτωλικού, του Αράκυνθου, των βουνών της Ναυπακτίας, του κάμπου του Αγρινίου, της Μακρυνείας και της λίμνης Λυσιμαχείας. Κάθε μεταβολή σε κάποιο από τα γειτονικά οικοσυστήματα, έχει επίδραση και στο οικοσύστημα της λίμνης.

Παλαιότερα, γύρω από την Τριχωνίδα και τη Λυσιμαχεία υπήρχαν πλούσια παραλίμνια δάση, τόσο πυκνά που ήταν δύσκολο να τα διαβεί κανείς. Αποτελούνταν από φράξους, ιτιές, πλατάνια, σκλήθρα, λεύκες, λυγαριές και πρόσφεραν καταφύγιο σε πολλά σπάνια είδη ζώων και πουλιών. H περιοχή ήταν από παλιά τόπος κυνηγιού για τους ντόπιους, αλλά και περιηγητές, Έλληνες και ξένοι, είχαν κυνηγήσει εδώ. "Κατά τη διάρκεια της διαδρομής το ρίχναμε στο κυνήγι, καθώς περνούσαμε από πλούσια κυνηγοτόπια", γράφει ο Τούρκος περιηγητής Eβλία Tσελεμπί, που πέρασε από τις λίμνες τον 17ο αιώνα. Στην περιοχή της Λυσιμαχείας υπήρχε το μεγαλύτερο παραλίμνιο δάσος της Ελλάδας, το οποίο εκριζώθηκε και η γη αποδόθηκε στην καλλιέργεια. Το "έργο" αυτό άρχισε το 1915 και τελείωσε πριν από τη γερμανική κατοχή.

Σήμερα στις όχθες της υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια, λεύκες, ιτιές και πικροδάφνες. Πέρα από την φυσική της ομορφιά η περιοχή διαθέτει και μεγάλη βιοποικιλία, καθώς έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 200 είδη πουλιών, από τα οποία τα 50 θεωρούνται σπάνια Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν μικροί παραλίμνιοι οικισμοί. Ένας από αυτούς είναι και το χωριό Μυρτιά, γνωστό για τα λουτρά και τους πορτοκαλεώνες του.

Αν και θεωρούνται ολιγότροφες, ωστόσο έχουν τραχειόφυτα, που αναπτύσσονται συνήθως σε εύτροφες και μεσότροφες λίμνες. Η Τριχωνίδα περιβάλλεται από αγρούς στους οποίους καλλιεργούνται καπνά, εσπεριδοειδή και ελαιόδεντρα. Στην παρόχθια ζώνη της λίμνης κυριαρχούν πόες, ενώ θάμνοι και δένδρα εμφανίζονται μόνο σποραδικά.

Σπουδαιότητα:

Σήμερα παρά τις ανθρώπινες δραστηριότητες οι λίμνες διατηρούν μεγάλο μέρος της πανίδας και χλωρίδας τους αλλά και της φυσικής τους ομορφιάς. Στις όχθες της υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια, λεύκες, ιτιές και πικροδάφνες. Στις λίμνες αναπτύσσονται εκτεταμένες κοινωνίες καλαμώνων που προσφέρουν πολύτιμο καταφύγιο στην άγρια πανίδα. Διαθέτουν και μεγάλη βιοποικιλία, καθώς έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 200 είδη πουλιών καθότι είναι σημαντικός τόπος ανάπαυσης των αποδημητικών υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών, από τα οποία τα 50 θεωρούνται σπάνια Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει πολλά ενδιαφέροντα είδη. Το κινδυνεύον υδρόβιο είδος Cladium mariscus έχει βρεθεί στη νότια πλευρά της Τριχωνίδας.

Η περιοχή είναι επίσης σημαντικός τόπος ανάπαυσης των αποδημητικών υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών, ενώ η αξία της ως τόπου αναπαραγωγής δεν έχει προς το παρόν επιβεβαιωθεί.

Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν μικροί παραλίμνιοι οικισμοί. Ένας από αυτούς είναι και το χωριό Μυρτιά, γνωστό για τα λουτρά και τους πορτοκαλεώνες του.

Επιπλέον, οι λίμνες εξασφαλίζουν την παροχή νερού και την άρδευση των γύρω περιοχών και περιβάλλονται από αγρούς στους οποίους καλλιεργούνται καπνά, εσπεριδοειδή και ελαιόδεντρα. Στην παρόχθια ζώνη της λίμνης κυριαρχούν πόες, ενώ θάμνοι και δένδρα εμφανίζονται μόνο σποραδικά.

Είναι ιδανικές για ψάρεμα και αναψυχή, ενώ ακόμη παρουσιάζουν επιστημονικό και εκπαιδευτικό ενδιαφέρον.